خوشتر آن باشد که سر دلبران گفته آید در حدیث دیگران

سخنانی در مورد امام علی علیه‌السلام

- پیامبر اکرم صل الله علیه و آله:

علی منی بمنزلته راسی من جسدی؛ علی نسبت به من چون سرمنست برتنم.

- پیامبر اکرم صل الله علیه و آله:

علی مع القران، والقران مع علی، لن یفترقا حتی یروا علی الحوض؛

علی با قرآن است و قرآن با علی و این دو از هم جدا نمی شوند تا در کنار حوض کوثر بر من وارد آیند.

- پیامبر اکرم صل الله علیه و آله:

محبت تو در دل مومنی جای نگرفت مگر اینکه خداوند او را از لغزش بر پل صراط  نگهداری خواهد کرد و قدمهای او را استوار خواهد نمود و بخاطر محبت تو او را به بهشت خواهد برد.

- پیامبر اکرم صل الله علیه و آله:

علی مع الحق والحق مع علی حیث دار؛ علی با حق و حق با علی است، هیچگاه علی از حق و حق از علی جدا نخواهند بود.

- پیامبر اکرم صل الله علیه و آله:

علی از من است و من از اویم.

- پیامبر اکرم صل الله علیه و آله:

هر پیغمبری نظیری در امت خود دارد، و نظیر من هم علی است.

- پیامبر اکرم صل الله علیه و آله:

حکمت ده قسمت شده نه جزء آن بهره علی و یک جزء آن در میان تمام مردم قسمت شده است.

- پیامبر اکرم صل الله علیه و آله:

علی را دوست نمی دارد مگر مومن و او را دشمن نمی دارد مگر کافر.

- پیامبر اکرم صل الله علیه و آله:

انا مدینه العلم و علی بابها؛ من شهر علمم و علی دروازه آن شهر است.

- پیامبر اکرم صل الله علیه و آله:

سه چیز درباره علی(ع) بمن وحی شده که «انه سیدالمسلمین و امام المتقین و قائد الغر المحجلین» یعنی بدرستی که علی سید و آقای مسلمانان و پیشوای اهل تقوی و کشاننده دست و روسفیدانست (بسوی بهشت).

- عمر بن خطاب به نقل از رسول اکرم صل الله علیه و آله:

علی اعلمکم و اقضاکم؛ علی داناتر از همه و در مقام قضاوت اولی از همه شماست.

- عمربن خطاب:

خدا نکند در مسئله‌ مشکلی فرو مانم و ابوالحسن حضور نداشته باشد که آنرا حل کند.

- عمربن خطاب خطاب به صحابه:

وقتی علی در مسجد حضور دارد، کسی حق ندارد فتوا بدهد.

- عمربن خطاب:

اگر علی نبود عمر نابود می‌شد.

- جبران خلیل جبران:

بعقیده من، فرزند ابوطالب نخستین عربی بود که روح هستی را دریافته و همواره ملازم آن بوده است. او درگذشت، اما هنوز رسالتش را به سراسر جهان نرسانده بود. او همچون پیامبر روشن‌بین، بر ملتی که از آنها نبود و در روزگاریکه زمان او نبود برانگیخته شد. او درگذشت در حالیکه شهید عظمت خویش گردید. درگذشت درحالیکه دلش از شوق پروردگار پر بود. حقیقت مقام و منزلتش را عرب نشناخت تا آنکه از همسایگان عرب، مردمی از پارس بپاخاستند و فرق میان گوهر و سنگریزه را بشناختند.

- گابریل آنگری نویسنده فرانسوی:

علی در عین‌حال که عنوان قهرمان و امام، هر دو را دارا بود. سردار جنگی شکست‌ناپذیر و عالم بزرگ علوم‌الهی و فصیح‌ترین خطیب صدر اسلام بشمار می‌رفت. و از نظر تمام مذاهب اسلامی مورد ستایش و تکریم است و بی‌آنکه خود او خواسته باشد، تمام مذاهب و فرق اسلامی او را پیشوای خود می‌شناسند، در صورتیکه پیشوایانی از قبیل نسطوریوس و فوسیوس اسقفهای قسطنطنیه و دکتر مارتین‌لوتر پیشوای انقلابی مذهبی پروتستان، فقط مورد احترام کلسای خود هستند و از نظر کلیساهای دیگر طرد شده‌اند.

- شبلی شمیل:

امام علی بن اییطالب سرور تمام بزرگان و نسخه منحصر بفردی است که شرق و غرب جهان در گذشته و حال نمونه‌ای مانند او را ندیده است.

- جرج جرداق:

ای جهان، چه می‌شد اگر هر چه نیرو و قدرت داشتی، همه را بسیج می‌کردی تا رد هر زمان، یک علی، با آن علمش، با آن قلبش، با آن زبانش، با آن ذوالفقارش بعالم می‌بخشیدی.

- جرج جرداق:

علی علیه السلام نسخه مفرده بود و مثل او در شرق و غرب عالم دیده نشده که دارای آن همه فضیلت و علم باشد.

- ابن ابی الحدید:

هر فضیلتی سرچشمه و ابتدانیش از حضرت علی رضی الله عنه است، بطوریکه تمام طوایف فضلاء و دانشمندان در علوم مختلف، ریزه‌خوار خرمن دانش و فضل آن بزرگوار می‌دانند.

- سید محمد بن عقیل از اهل تسنن و جماعت:

در تمام علوم علی بن ابیطالب کرم الله وجهه اعلم همه اصحاب پیغمبر اکرم صل الله علیه و آله، بود و باب شهرعلم، آن سرور است.

- بوس سلامه:

جمع نشد برای عرب آنچه برای حضرت علی علیه السلام جمع شد از تمام علوم و صلاح و تمکن علمی باندازه‌ای در وجود آنحضرت جمع بود که باید او را یکه‌تاز علوم عالم دانست و اگر کسی مرا منع کند که تو با اینکه نصرانی هستی به چه سبب چنین اظهار می‌نمایی در پاسخ می‌گویم نویسنده تاریخ در عالم آزادی کامل در اظهار نظر دارد و من با زحماتیکه در پیدایش علوم کشیده‌ام سر حد کمالات و فضایل را از محضر علمی آن سرور درک و در اینجا نظریه خود را بیان می‌نمایم.

- زمشخری:

چه بگویم درباره علی رضی الله عنه که فضایل او را دشمنانش از راه کینه‌جوئی و حسد انکار کرده‌اند و دوستانش از ترس و بیم پنهان داشته‌اند، باز از این میان آنقدر فضیلتهای علمی و اخلاقی از آنحضرت انتشار یافته که خاور و باختر فضایل و دانش‌های او را فرا گرفته و آن سرور را باید سرچشمه علوم دانست.

- ایلیا پاولویچ پطروشفسکی:

علی(ع) پرورده محمد(ص) بود و همه صفات لازم اولیاءالله و تمام دانشها در وجودش جمع بود.

- کتانی نویسنده مسیحی:

دانشمندان ممالک که کنفرانس در دنیای مسیح در انگلستان تشکیل می‌نمایند، برای معرفی انسان کامل و تمام دانشها نتیجه کنفرانس اعتراف به شخصیت ممتاز علی علیه‌السلام می‌دهند.

- بولس سلامه:

مسیحیان همه در اجتماعات خود از علی علیه الیسلام سخن می‌گویند و از تعلیمات دانشی او سرمشق می‌گیرند و علی جائی را اشغال کرده است که یک دانشمند او را ستاره درخشان آسمان علم و ادب می‌بیند و دانشمندان علوم بر تحقیقات و پدیده‌های او تکیه می‌کنند. و علی را باید بزرگتر از همه دانشمندان شناخت.

- ابن سینا:

علی علیه السلام در مبان انسانها چون پدیده ای معقول بود در میان محسوس ها.

- معاویه، بعد از شنیدن خبر شهادت امام علی علیه السلام:

«پاسخگوی تمام علوم از دنیا رفت»، برادر معاویه عتبه که در کنارش بود گفت این را آهسته تر بگو که مردم متوجه نشوند، معاویه گفت: خاموش باش بگذار تا جهانیان بفهمند که علی عالم به بعلوم اولین و آخرین بوده.

- ابن قتیبه:

هیچکس با وی دست و پنجه نرم نکرد جز اینکه بخاک فلاکت افتاد و علی در جنگ خیبر، دروازه بزرگ و سنگین دژ را از جا برکند و بدور انداخت و جماعتی خواستند آنرا جابجا کنند قدرت آنرا نیافتند.

- محمد فرید وجدی،دانشمند مصری:

صفاتی در وجود علی(ع) گرد آمده بود که در دیگر خلفاء نبود دانشی فراوان و شجاعتی عالی و فصاحتی درخشان، این صفات با نیکوئیهای اخلاقی و شرافت‌های ذاتی آمیخته بود بدانسانکه جز در افراد کامل یافت نمیگردد.

- خواجه نصیر طوسی:

علی(ع) داناتر از همگان بود. او حدسی نیرومند داشت و همیشه همراه رسول(ص) بود بخششی از همه افزون داشت و پس از پیغمبر(ص) پارساتر و عابدتر و فرزانه‌ترین مردم بود.

ایمانش بر همه مقدم، و سخنش ازهمه فصیحتر و رایش از همه محکمتر بود و بحفظ کتاب خدا و اجرای احکام آن از همه بیشتر توجه داشت. دوستی و یاریش واجب و در مرتبه با پیامبران مساوی بود.

او سرچشمه فیاضی بود که دانشمندان دانشهای خود را بدو استناد دادند.

- محمد ادریس شافعی، پیشوای مذهب شافعی:

دوستی علی(ع) سپر آتش دوزخ است او امام انسانها و پریان است. او در حقیقت وصی مصطفی و تقسیم‌کننده بهشت و دوزخ است.

- احمد حنبل شیبانی، پیشوای مذهب حنبلی:

آن همه فظلها که برای علی بن ابیطالب بود و نقل شده برای هیچیک از اصحاب رسول‌الله نبوده است.

- فخر رازی:

هر کس در دین علی بن ابیطالب را پیشوای خود قرار دهد همانا رستگار شده است. بدلیل گفته پیغمبر:خداوندا علی هرگونه باشد حق را بر محور وجودش بچرخان.

- نرسیسان:

اگر این خطیب بزرگ علی(ع) در عصر ما هم‌اکنون بر منبر کوفه پای می‌نهاد می‌دیدید که مسجد کوفه با آن پهناوریش از سران و بزرگان اروپا موج میزد، می‌آمدند تا از دریای سرریز دانشش، روحششان را سیراب کنند.

- عبدالفتاح عبدالمقصود:     

من همواره اخلاص و موهبتهای الهی و آنچه را که تشکیل دهنده شخصیت است مقیاس شناختن عظمت انسانی قرار می‌دهم از اینرو بعد از محمد کسی را ندیده‌ام که شایسته باشد پس از او قرار گیرد یا بتواند در ردیفش بیاید جز پدر فرزندان و برگزیده پیغمبر علی بن ابیطالب(ع).

- ابوبکر:

تا علی در میان شما بسر می برد من شخصیت ممتازی نیستم.

- خطیب خوارزمی:

آیا چون ابوتراب جوانمردی هست؟!

آیا چون او پیشوای پاک سیرتی روی زمین وجود دارد؟!

چشم مرا هرگاه درد فراگیرد، توتیایش خاکی است که پای او بدان رسیده باشد.

علی همان کسی است که شبانگاه در محراب از دل می خروشید و میگریست و روز با چهره ای خندان در گردوغبار میدان جنگ فرو میرفت او از زرد و سرخ بیت المال مسلمین دستش تهی بود، او همان شکننده بتها بود هنگامی که در دوش پیغمبر پا نهاد گویا تمام مردم بسان پوستند و مغز مولای ما علی است.

- خلیل بن احمد فراهیدی:

بی نیازی او از همه و نیاز همگان بدو دلیل است که او امام همگان است.

- ابن ابی الحدید:

نام علی و یاد او مانند مشک است که هر چه او را یپوشانی باز بوی عطر آن بمشام میرسد، و همچون خورشید تابان است که با دست پنهان نمیگردد، مثل روز روشن که اگر یکنفر آنرا نبیند، دیدگان دیگران خواهد دید.